Psychologia Marcina Lutra: Część 2

W ostatniej części skupiliśmy się na publikacji przez Lutra jego słynnych 95 tez. Następnie przyjrzymy się reszcie biografii Lutra.

Publikacja 95 tez przez Lutra przekroczyła wszelkie możliwe oczekiwania. Nowo wynaleziony druk pomógł rozpowszechnić idee, ponieważ drukowanie książek lub broszur było teraz znacznie tańsze niż robienie tego ręcznie. Niezadowolenie z Kościoła katolickiego było widoczne we wszystkich dziedzinach życia.

Jaka była motywacja Lutra? Publikując tezy, Luter wyrażał swój protest, choć zwykle w młodszym wieku - w momencie publikacji tez miał już 34 lata. Uważa się, że warunkiem wstępnym protestu jest początkowa wiara w coś. Luter początkowo wierzył w boski autorytet Kościoła. Wierzył, że sam Bóg dał Kościołowi autorytet.

Być może nie doszedłby do 95 tez, gdyby nie doświadczył całkowitego przywiązania i oddania. Tylko silne przywiązanie mogło wywołać równie silny gniew na fakt, że sprawy nie układały się po myśli Lutra. Można powiedzieć, że był to również gniew na samego siebie za swoją naiwność i ślepotę.

Występowanie przeciwko Kościołowi było niebezpieczne i trudne psychologicznie. Luter ryzykował przynajmniej, że zostanie pozbawiony swojej posługi i będzie wyglądał jak głupiec, którym w rzeczywistości nie był. W najgorszym razie mógł zostać stracony. Należy go pochwalić za niezwykłą odwagę. Ale skąd się ona wzięła?

Pamiętajmy, że jego rodzice początkowo chcieli, aby został prawnikiem, ale Luter wybrał ścieżkę duchową. Nie wiemy dokładnie, jak rodzice Lutra zareagowali na jego plany. Możemy jednak założyć, że nawet jeśli ojciec Lutra nie był autorytarnym tyranem, to i tak nie zaakceptował decyzji Lutra. Jego ojciec chciał pozbyć się prowincjonalnej reputacji swojej rodziny. Kariera kościelna prawdopodobnie nie wydawała mu się godną alternatywą i nalegał na własną.

We wcześniejszych czasach autorytet jego rodziców był jeszcze wyższy, niemal absolutny. Sprzeciwienie się im było psychologicznie bardzo trudne. Luter postawił się im i nie poniósł żadnych poważnych konsekwencji. To udane doświadczenie przeciwstawienia się komuś silniejszemu od siebie dało mu pewność siebie i odwagę, której potrzebował, by publicznie wypowiadać się przeciwko Kościołowi katolickiemu.

Doświadczenie konfrontacji z ojcem prawdopodobnie zmieniło osobowość Lutra również pod innym względem. Istnieją powody, by sądzić, że Luter nie był z natury buntownikiem. To konflikt z ojcem zmienił go i nałożył się na jego gniew wobec katolickiego kleru.

Istnieje tak zwany kryzys tożsamości, znany również jako kryzys wieku, na przykład kryzys wieku średniego. Luter najwyraźniej doświadczył kryzysu tożsamości między początkiem swojej kariery kościelnej a publikacją manifestu w postaci 95 tez.

Kryzys tożsamości to sytuacja, w której dana osoba czuje się niepewnie co do swojej przyszłości. Nie jest również pewien, kim jest. Osoba czuje się niepewnie co do przyszłości również dlatego, że nie może zdecydować o swojej ścieżce życiowej. Osoba nie może zdecydować, kim jest dla innych.

Kryzys tożsamości może pojawić się z różnych powodów. Może być spowodowany konfliktem między wewnętrznymi przekonaniami a zewnętrznymi oczekiwaniami, na przykład, gdy dana osoba czuje się pod presją społeczeństwa lub bliskich osób i nie spełnia ich oczekiwań. Kryzys tożsamości może również wynikać z braku zrozumienia siebie lub poczucia utraty sensu życia, gdy dana osoba nie może znaleźć swojego miejsca w świecie lub zrozumieć swoich celów i wartości.

Innymi słowy, kryzys tożsamości może być spowodowany rozczarowaniem samym sobą, poczuciem straty lub nielojalnością wobec własnych przekonań i wartości. Stanowi temu często towarzyszy niepokój emocjonalny, wątpliwości co do własnych umiejętności oraz brak zrozumienia prawdziwych pragnień i celów życiowych.

Jedną z oznak, że Luter doświadczał ostrego kryzysu tożsamości, były jego regularne okrzyki: "To nie ja". Jest to znane ze świadectw zakonnic, które służyły w tym samym miejscu co Luter. Okrzyki te były spontaniczne. Alternatywna interpretacja jest taka, że brak spełnienia seksualnego dał się odczuć i Lutra nawiedziły grzeszne myśli o seksie lub masturbacji, które go przytłoczyły i nie mógł się ich pozbyć, powodując poczucie winy i strach przed grzesznymi myślami.

Wiadomo, że gdy dana osoba przechodzi kryzys tożsamości, często buntuje się przeciwko pewnym normom społecznym, grupom itp. Osoba może przejść do subkultury lub stać się częścią kontrkultury.

Ważne jest, aby społeczeństwo dało młodym ludziom czas na odnalezienie siebie i odzyskanie tożsamości. Jeśli nie mają wolnego czasu na radzenie sobie z depresją, lękiem i rozbitą tożsamością, ich psychika pozostanie okaleczona. Osoby te przyjmą niewłaściwą tożsamość, z którą będą żyć. Staną się wygodni i bierni wobec społeczeństwa. Z powodu tej bierności będą unikać wyrażania siebie.  

Czas spędzony w klasztorze był właśnie okazją do długiej refleksji i znalezienia właściwych idei, przekonań, wartości i celów w życiu.

O tym, że Luter cierpiał z powodu konfliktów intrapersonalnych, świadczy fakt, że nawet u szczytu sławy nadal pisał do swojego ojca, próbując usprawiedliwić swoje wybory.

Luter był początkowo reakcjonistą, ale z czasem się zmienił. Jego bunt najwyraźniej ustąpił, ponieważ oprócz przyczyn czysto psychologicznych, był spowodowany hormonami i brakiem satysfakcji seksualnej. Naukowo udowodniono, że brak satysfakcji seksualnej prowadzi do nerwowości i drażliwości. Luter miał okazję dać upust swojej irytacji krytykując Kościół katolicki, ale osiągnąwszy sukces, uspokoił się i pokochał wygodę.

Tak często dzieje się z ludźmi sukcesu. Na początku wychodzą z ubóstwa lub prowadzą ascetyczny tryb życia. W końcu zaczynają kochać wygodę. Publikując 95 tez, Luter nie tylko chciał zaprotestować i coś zmienić. Chciał również przywrócić sprawiedliwość, ale w ostatnich latach swojego życia usprawiedliwiał opłakaną sytuację niemieckich chłopów i wzywał ich do zaakceptowania status quo. Trudno to nazwać sprawiedliwością.

Jest takie powiedzenie: "Władza deprawuje. Władza absolutna deprawuje absolutnie". Luter stał się jednym z tych, których władza skorumpowała absolutnie i nie było śladu po jego dawnym pragnieniu sprawiedliwości. Być może poprzez wygodę i hedonizm Luter próbował poradzić sobie z kryzysem dorosłości. Zaczyna się zastanawiać, czy przeżył swoje życie właściwie, czy wszystko było warte wysiłku i poświęconego czasu.

Dla Lutra odpowiedź może wydawać się oczywista. Nie sądził, że osiągnie taki sukces, ale tak się stało. Zdobyta władza była z pewnością przyjemna, ale do wszystkiego można się przyzwyczaić, a Luter w pewnym momencie przyzwyczaił się do tej władzy i przestał się nią cieszyć. Sądząc po jego listach do ojca, nie był przekonany o słuszności życia, które prowadził, ponieważ próba przekonania ojca nie była głównym celem tych listów. Luter podświadomie przekonywał samego siebie, że postępuje słusznie, ponieważ gdyby był całkowicie pewien swoich działań, nie musiałby usprawiedliwiać się przed nikim, nawet przed tak ważną osobą jak jego ojciec.

Pierwszym kryzysem w życiu Lutra był kryzys tożsamości. Drugim był kryzys integralności tożsamości. Z różnych powodów problemy z tożsamością nigdy nie są w pełni rozwiązane. Luter nie pozbył się swoich wątpliwości. Niekoniecznie były to wątpliwości dotyczące właściwego wyboru zawodu. Mogły to być wątpliwości lub żal z powodu tego, czego nie zrobił, aby osiągnąć jeszcze większy sukces.

Być może Luter żałował, że nie prowadził życia seksualnego. Być może Luter czuł się winny z powodu niewłaściwego zachowania wobec bliskich mu osób. Brak naprawienia tych błędów tylko nasila negatywne emocje, a strach przed zbliżającą się śmiercią i sądem Bożym czyni psychikę jeszcze bardziej wrażliwą i jeszcze bardziej niszczy stabilność emocjonalną i integralność psychiki.

Przez resztę swojego życia Luter zmagał się z kryzysem dorosłości, ponieważ nigdy nie mógł żyć zgodnie z idealnym stylem życia pod względem nakazanych przykazań. Zawsze zdawał sobie sprawę i mówił, że nie jest taką osobą.

Wnioski

Marcin Luter zawsze miał poważne problemy psychologiczne. W niektórych momentach jego życia negatywne zjawiska psychiczne i negatywne emocje ustępowały i Luter czuł się względnie spokojny. W niektórych momentach jego życia nieuchronnie ogarniał go poważny kryzys tożsamości. Najpierw był to kryzys osobowości, czyli kryzys młodego człowieka, potem kryzys wieku średniego i kryzys dorosłości.

Luter, z różnych powodów, nie był w stanie w pełni poradzić sobie z tymi problemami. W pierwszej części życia jego problemy były podsycane brakiem satysfakcji seksualnej i związanymi z tym problemami fizjologicznymi. Ponadto fantazje seksualne i popędy, które nieuchronnie się pojawiały, były boleśnie postrzegane jako grzeszne.

Jego manifest składający się z 95 tez był bezpośrednim wynikiem kryzysu tożsamości. Ludzie, którzy przechodzą przez taki kryzys, zawsze wychodzą z niego zbuntowani, a Luter nie był wyjątkiem.

Jak wielu wielkich ludzi, Luter był postacią pełną sprzeczności. Nie tylko podejmował sprzeczne decyzje i działał w dorosłym życiu wbrew swoim wczesnym poglądom, przekonując chłopów do zaakceptowania ich trudnej sytuacji. Nosił w sobie wewnętrzne sprzeczności, które nie pozwoliły mu nigdy doświadczyć poczucia wewnętrznego spokoju.

Kluczowe wnioski:

• W psychice Lutra istniały pewne sprzeczności, których nigdy nie był w stanie rozwiązać;
• Podczas gdy we wczesnych latach życia Luter był reakcjonistą i buntownikiem przeciwko panującej niesprawiedliwości, na starość bronił niesprawiedliwego porządku społeczno-gospodarczego;
• Jedną z podstawowych sprzeczności w psychice Lutra było jego pragnienie doskonałego, bezgrzesznego życia, ale było to niemożliwe. Nieustannie dręczyły go fantazje seksualne itp.