Społeczny i religijny kontekst historyczny powstania Żydów

Żydzi zawsze byli inteligentnymi ludźmi i nawet w czasach starożytnych ich społeczeństwo było znacznie bardziej złożone, z bardziej wyrafinowaną strukturą społeczną i zasadami organizacji. Jaka jest ich historia i czym różnili się od innych starożytnych społeczeństw?

Najwcześniejsza historia

Naród żydowski powstał w drugim tysiącleciu przed naszą erą. Różne ludy, które były przodkami Żydów, były nazywane Semitami i żyły na terenach dzisiejszego Izraela, Libanu, Turcji i Egiptu, a także Syrii. Chociaż istnieją szeroko rozpowszechnione mitologiczne lub quasi-mitologiczne idee dotyczące pochodzenia narodu żydowskiego, to nie są one poparte faktami. Wiadomo, że w wyniku mieszania się Izraelitów i Żydów powstał etnos żydowski. Nie jest to błąd ani tautologia. Przodkowie Żydów, którzy żyli w pierwszym tysiącleciu p.n.e. i są potomkami o tej samej nazwie to bardziej starożytny etnos Żydów. Podobne zamieszanie może powstać, gdy czytamy o pochodzeniu ludów Europy Zachodniej, z których wszystkie pochodzą od Germanów, w tym przodków współczesnych Francuzów, którzy nazywali siebie Frankami. Starożytni Niemcy mieszali się z innymi ludami, w wyniku czego pojawili się współcześni Niemcy, choć to nie to samo.

W tym okresie starożytni Żydzi doświadczyli kilku ważnych faz. Po pierwsze, jest to wiek Sędziów, kiedy plemiona izraelskie żyły bez centralnego władcy, zjednoczone jedynie wiarą religijną i wspólną kulturą. Sędziowie byli charyzmatycznymi przywódcami, którzy stawali w obronie ludu w czasach kryzysu.

Królestwo Izraela

Z czasem potrzeba bardziej scentralizowanego rządu doprowadziła do ustanowienia monarchii. Pierwszym królem Izraela był Saul, a następnie Dawid i jego syn Salomon. Rządy Dawida i Salomona są uważane za złoty wiek królestwa Izraela. W tym czasie Jerozolima stała się stolicą, a pod rządami Salomona zbudowano pierwszą świątynię, która stała się centrum religijnym.

Po śmierci Salomona społeczna i religijna historia Żydów zaczęła przechodzić nowy etap, ponieważ Królestwo Izraela zostało podzielone na dwa królestwa: Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Judea). Podział ten doprowadził do niestabilności politycznej i religijnej. Królestwo Północne było często atakowane przez sąsiednie ludy i ostatecznie zostało podbite przez Asyryjczyków w 722 r. p.n.e.. Południowe królestwo, Judea, skupione w Jerozolimie, przetrwało jeszcze przez jakiś czas, ale w 586 r. p.n.e. zostało podbite przez Babilończyków, a wielu Żydów zostało uprowadzonych do niewoli babilońskiej.

Ważnym kamieniem milowym w powstaniu Żydów jest utworzenie królestwa Izraela, a następnie jego wchłonięcie przez starożytne mocarstwo wschodu zwane Imperium Asyryjskim. Część ludności królestwa została wygnana do Babilonu. Historia starożytnych Hebrajczyków w połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e. obfituje w ważne wydarzenia i procesy. Jest to okres, w którym pojawiły się kluczowe aspekty ich tożsamości religijnej i kulturowej, które do dziś wpływają na współczesny świat.

Druga połowa pierwszego tysiąclecia p.n.e.

Ten okres żydowskiej historii społecznej i religijnej charakteryzuje się również rozwojem myśli i literatury religijnej. Prorocy tacy jak Izajasz, Jeremiasz i Amos odegrali ważną rolę w potępianiu niesprawiedliwości i wzywaniu do lojalności wobec Boga. Ich nauki i przepowiednie stały się ważną częścią żydowskiej tradycji religijnej i pism świętych.

Powrót Żydów z niewoli babilońskiej pod koniec VI wieku p.n.e. zapoczątkował nowy etap w ich historii, kiedy to rozpoczęła się odbudowa Jerozolimy i Świątyni oraz tworzenie żydowskiej społeczności i życia religijnego, które pozostawiły głęboki ślad w kolejnych stuleciach.
Po podbiciu regionu przez Imperium Perskie Achemenidów, wygnanym Żydom pozwolono powrócić i odbudować Świątynię; wydarzenia te wyznaczają początek okresu Drugiej Świątyni. Po kilku stuleciach obcych rządów, bunt Machabeuszy przeciwko Imperium Seleucydów doprowadził do ustanowienia niezależnego królestwa Hasmoneuszy, które stopniowo zostało włączone do Imperium Rzymskiego. Wojny żydowsko-rzymskie, seria nieudanych buntów przeciwko Rzymianom w pierwszym i drugim wieku naszej ery, doprowadziły do zniszczenia Jerozolimy i Drugiej Świątyni oraz wygnania wielu Żydów.

Żydowska migracja

Populacja żydowska w Syrii-Palestynie stopniowo zmniejszała się w kolejnych stuleciach, zwiększając rolę żydowskiej diaspory i przesuwając duchowe i demograficzne centrum ze zniszczonej Judei do Galilei, a następnie do Babilonu, z mniejszymi społecznościami rozprzestrzeniającymi się w całym Imperium Rzymskim. Miszna i Talmud, główne teksty żydowskie, zostały skompilowane w tym samym okresie. W kolejnych tysiącleciach społeczności diaspory podzieliły się na trzy główne grupy etniczne, w zależności od tego, gdzie osiedlili się ich przodkowie: Aszkenazyjczycy (Europa Środkowa i Wschodnia), Sefardyjczycy (pierwotnie na Półwyspie Iberyjskim) i Mizrachi (Bliski Wschód i Afryka Północna).

Jak powszechnie wiadomo, późniejsza historia społeczna i religijna Żydów była bardzo dramatyczna. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego, jego następca, Cesarstwo Bizantyjskie, pod wieloma względami kontynuował politykę swojego poprzednika. W średniowieczu historia Żydów obejmuje znaczące zmiany w ich statusie społecznym, gospodarczym i religijnym.

W tym okresie Żydzi rozproszyli się w różnych regionach, w tym w Europie, Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. W Europie Żydzi często spotykali się z dyskryminacją i prześladowaniami i byli wydalani z różnych krajów, takich jak Anglia w 1290 roku i Hiszpania w 1492 roku. Jednocześnie na niektórych obszarach, takich jak kraje islamskie, mogli żyć stosunkowo spokojnie, wnosząc znaczący wkład w naukę, medycynę, filozofię i handel. W miejscach takich jak Kordoba i Bagdad żydowscy uczeni i filozofowie, w tym Majmonides, byli aktywni intelektualnie, tłumacząc starożytne greckie teksty i rozwijając własne nauki filozoficzne i religijne.

Wnioski

W Europie, pomimo prześladowań, Żydzi wnosili wkład w gospodarkę, zwłaszcza poprzez handel i bankowość, a także w życie kulturalne, co widać w działalności wybitnych postaci, takich jak rabin Raszi we Francji. W XIII wieku rozpoczął się ważny proces kodyfikacji prawa żydowskiego, odzwierciedlony w tworzeniu dzieł takich jak Shulhan Aruch. Okres średniowiecza charakteryzuje się również rozwojem kabały, mistycznego ruchu w judaizmie, zwłaszcza w Hiszpanii i Prowansji. W tym samym okresie nasiliły się nastroje antysemickie, zwłaszcza w postaci krwawych oszczerstw i krucjat, kiedy społeczności żydowskie padały ofiarą masowych mordów i przemocy. Pomimo tych trudności społeczność żydowska była jednak w stanie zachować swoją tożsamość religijną i kulturową, przekazując wiedzę i tradycje z pokolenia na pokolenie, co przygotowało podwaliny pod odrodzenie życia żydowskiego w kolejnych epokach.